TARİHİ SÜREÇTE KADINLARIN HADİS İLMİNE KATKILARI | MOHAMMAD AKRAM AL-NADWİ

16.11.2023

Hindistanlı alim ve muhaddis Mohammad Akram al-Nadwi ile Enstitümüzde “Tarihi Süreçte Kadınların Hadis İlmine Katkıları” başlıklı konferans gerçekleştirildi.

Al-Nadwi, hadis ilmiyle meşgul olan, rivayet ve dirayet usulünde öne çıkan on bin kadın alimin biyografisinin yer aldığı el-Vefâ bi Esmai’n-Nisa adlı kırk üç ciltlik eserinin fikri doğuşunu anlattı. İslam’ın kadın haklarını kısıtladığı, İslam toplumunun eğitimli/alim kadınlardan yoksun olduğu iddialarını çürütmek ve kadınları ilmi anlamda çalışmaya teşvik etmek gayesiyle bu eseri kaleme aldığını ifade etti.

Al-Nadwi, hadis literatüründe birçok hükmün sadece kadın raviler aracılığıyla nakledildiğine, pek çok muhaddisin kadın alimlerden ders ve icazet aldığına ve en az erkek alimlerin sayısı kadar kadın alimin bulunduğuna dikkat çekti.

• Mohammad Akram al-Nadwi, el-Vefâ bi Esmai’n-Nisa adlı eseri Arapça, Farsça ve Urduca literatürde yaptığı araştırmalar sonucunda, Müslüman kadınların eğitimli olmadığını iddia eden bazı çalışmalara reddiye niteliğindedir.
• Kadınların ilmi çalışmalarda erkeklerin gölgesinde kaldığı yanılgısının aksine kadınlar en az erkekler kadar ilmi sahaya katkı sunmuş ve aktif rol oynamıştır.
• Hakim el-Nisaburi (ö. 405/1014) dini konulardaki bilgilerin bir kısmının kadınlardan edinildiğini ifade ederek onların ilmi hayata katkılarını dile getirir.
• Hatib Bağdadi’nin (ö. 463/1071) Tarih-u Bağdad isimli eserine zeyl yazan Abdulvehhab b. Neccar’ın dört yüze yakın kadın hocası vardır.
• İmam Buhari’nin hocası İbrahim el-Ferahi’nin ise yetmiş kadar kadın hocası vardır.
• Sünnet namazları, peygamberimizin adeti olarak daha çok evde kılındığı için özellikle sünnet namazlarının rekat bilgisini kadınlar daha iyi bilmektedir. Buradan hareketle Hanefiler, namazların sünneti hakkında kadınlardan gelen rivayetlere göre amel ederler.

Bazı Önemli Kadın Alimler ve Eserleri;

• Şam, Mısır, Endülüs gibi önemli ilim merkezlerindeki medreselerde erkek hocaların yanı sıra kadın hocalara da rastlanır.
• Şam’da Zeynep b. Kemal (h.740), Ben-i Ümeyye camiinde hadis dersleri vermiştir. Zehebi ve Subki gibi isimlerin öne çıktığı büyük alimler onun talebeleri arasında yer alır.
• Fatıma el-Bataihiyye (h.111), Şam’da ve Medine’de hadis talebelerine Buhari okutmuştur. Endülüslü alim İbn Rüşeyd es-Sebti Medine’de ondan Buhari okuyup, icazet almıştır.
• Aişe el-Makdısiyye Ben-i Ümeyye caminde ders veren bir diğer kadın alimdir. İbn-i Hacer ondan yetmiş kitap okumuştur.
• Hanefi fakihlerinden Alaeddin es-Semerkandi’nin kızı olan Fatıma es-Semerkandi, fıkıh ve hadis alanında önemli alimlerden biridir. Onun eşi el-Kasani, Halep’te hocalık yaptığı dönemde karşılaştığı bazı konuları Fatıma es-Semerkandi’ye danışırdı.
• Emetullah b. Abdulganıy ed-Dehlevi, İngiliz işgalinden sonra Medine’ye göçen Dehlevi ailesinden  önemli kadın alimlerden biridir. Medine’de yetişmiş ve burada hadis dersleri vermiştir. Özellikle müselsel hadisler konusunda oldukça yetkindir.
• Sahih-i Buhari’nin en âli ve sahih isnatları kadın muhaddiselerden gelmiştir. Sahih-i Buhari’nin en meşhur ve sahih nüshası Kerime el-Mervezi’ye aittir.
• Hadis tarihi incelendiğinde uydurma hadislere yer verenlerin erkekler olduğu, kadınların uydurmacılıkla itham dahi edilmediği görülür.