PROF. DR. MEHMET GÖRMEZ I MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ MAKÂSID ÇALIŞTAYI AÇILIŞ DERSİ
.jpg)
MARDİN İLAHİYAT MAKÂSID ÇALIŞTAYI
Mehmet Görmez, Mardin Artuklu Üni. İslami İlimler Fak. tarafından 4 Ocak’ta düzenlenen “Makâsıd Düşüncesinin Gelişimi ve Yöntemsel Tahlili” çalıştayının açılış dersinde “makâsıdın müstakil bir ilim olmasının imkânı” üzerine bir konuşma yaptı ve bu hususta bir yol haritası sundu.
Mehmet Görmez, konuşmasına “Makâsıd usûlün, usûl-i fıkhın bir konusu mudur, yoksa metodolojisi olan müstakil bir ilim midir?” sorusu ile başladı. Bu soru üzerinden İslam dünyasında uzunca bir süredir devam edegelen bir tartışmanın olduğuna dikkat çekti. İslam tarihinde Şâtıbî ve Tâhir b. Âşûr olmak üzere iki âlimin makâsıdı müstakil bir ilim olarak ele aldığını belirtti. Şâtıbî’nin usûl-i fıkhın nazariyattan çıkarılıp katilik arz eden külli esaslar üzerine bina edilmesi gerektiğini ifade ederek makâsıdın müstakil bir ilim olmasının önünü açtığına işaret etti. Tâhir b. Âşûr’un ise modern zamanlarda makâsıdın müstakil bir ilim olarak ele alınması gerektiğini bütün yönleriyle dile getirdiğine değindi.
Görmez, okumaları neticesinde kendisinde de makâsıdın müstakil bir ilim olarak ele alınmayı hak ettiği yönündeki kanaatini izhar etti. Hem İslami ilimler tarihinde hem de usûl tarihinde yapılan çalışmalar ile son yüzyılda 10 ciltlik bibliyografya ile makâsıda dair ortaya konulan ilmî müktesebat, birlikte bir bütün olarak değerlendirildiğinde makâsıdın müstakil bir metodoloji olarak ele alınmasının gerekliliği üzerinde durdu.
Ayrıca makâsıdın müstakil bir ilim olarak bütün ulûm-u İslamiyye fakültelerinde müfredat dahilinde tedris edilmesinin önemini dile getirdi.
Görmez, konuşmasının devamında İslam düşünce mirasından istifadeyle makâsıdın müstakil bir ilim olarak inşası için ontolojik, epistemolojik, teolojik ve aksiyolojik boyutları ihtiva eden bir yol haritası sundu.
Bunun için pek çok aşamadan oluşan şu iki adımın takip edilmesi gerektiğini belirtti:
Birinci adım olarak makâsıdı, makâsıdu’-tekvin veya makâsıdu’ş-şeriaya indirgemekten vazgeçerek makâsıdu’t-teşriyi önceleyen büyük maksatların (makâsıdu’l-külli) makâsıdu’t-tekvin, makâsıdu’t-tenzil, makâsıdu’t-teşri/şeria, makâsıdu’t-teklif, makâsıdu’l-ulûm olmak üzere beş ana başlık altında ele almak gerektiğini ifade etti.
İkinci adım olarak ise makâsıdu’t-teşri/şeria denilen alanın makâsıdın önemli bir parçası olarak 12 başlık etrafında yeniden oluşturulması gerektiğini dile getirdi. Söz konusu başlıkların fıkhu’l-külliyat, fıkhu’l-mizan, fıkhu’l-evleviyat, fıkhu’l-mealat, tahrîcü’l-füru ale’l-usûl, fıkhu’l-kavâid, eşbah ve nezair, füruk, ta’lîlu’l-ahkâm, ilmu’l-esrâr ve’l-hikem, tahlîku’l-makâsıd, terhîmu’l-ahkâm olduğunu zikretti.