PROF. DR. ZEKAİ ŞEN İDE KONFERANSA KONUK OLDU
PROF. DR. ZEKAİ ŞEN İDE KONFERANSA KONUK OLDU
Prof. Dr. Zekai Şen, İDE Konferansları çerçevesinde 3 Ocak 2022 günü saat 20.00’de “Bilim, Bulanık Mantık ve İlahiyat” başlıklı online konferans verdi. Bilim, felsefe ve düşünce tarihinin Eski Yunan ile başlatılmasının yanlışlığına işaret etti; İslam medeniyetinin bilim tarihine yaptığı katkıya dikkat çekti.
Sözlerine bilimin ne olduğuna dair açıklamalarla başlayan Şen, bilimin gerçeği aramak değil, ona yaklaşmak olduğuna vurgu yaptı. Bilimin madde, uzay, zaman ve değişimden meydana geldiğini ifade etti. Bilimin “mantık temelleri, olgusallık, genel çıkarımlar, nesnellik ve sınanabilirlik, seçicilik ve yanlışlanabilirlik” gibi belli başlı ölçütleri olduğunu belirtti.
Konuşmasına, düşünce tarihinin Yunan’dan başlatılması eleştirisi ile devam eden Şen, öğretilenin aksine medeniyet tarihinin Eski Yunan’dan daha eski dönemlere uzandığını ifade etti. Geometrinin ilk defa Mezopotamya’da ortaya çıktığını ve Tales’in buraya giderek öğrenmesi gibi örnekler üzerinden Sümerler, Mezopotamya, Hint ve Mısır gibi uygarlıklarda Eski Yunan’dan önce de bilim ve düşüncenin geliştiğini dile getirdi; önemli bir ilmî düşünsel bir miras oluştuğuna dikkat çekti. Ayrıca Eski Yunan’da bilimin spekülatif olması nedeniyle bilimin olmazsa olmaz deney şartını karşılamadığına işaret etti.
Bu nedenle bilimsel gelişmeleri, İslam medeniyeti ile başlatan Şen, bu kanaatinin bilimin insanlık için olduğuna vurgu yapan ayet ve hadislerde de görüldüğüne dikkat çekti. Müslümanların kimya, cebir, astronomi, fizik, coğrafya, felsefe, mantık, gibi bilimsel pek çok konuda öncülük yaptığını dile getirdi. Câbir b. Hayyân, Harezmî, Tûsî, İbn Heysem, Fârâbî, İbn Battuta gibi pek çok değerli âlimin İslam medeniyetinde yetişmesine vurgu yaptı.
Şen, Fârâbî’nin İslam dünyasında, siyah beyaz kesinlik üzerine kurulu Aristo Mantığına karşı İhtimali Mantığı ortaya koyduğunu ifade etti. Bulanık Mantığın ise Lütfi Askerzade tarafından ortaya konduğunu dile getirmiştir. Aristo Mantığına göre inanç konusunda bir kimseye inançlı veya inançsız demekten başka bir seçenek olmadığını, ancak Bulanık Mantığa göre inanç konusunda “az inançlı, orta derecede inançlı, çok inançlı” gibi pek çok seçeneğin bulunduğuna değindi. Hayatın, Aristo Mantığından ziyade Bulanık Mantığa daha uygun olduğuna işaret etti.
Türkiye’de bilim tarihinin bilinmediğine değinen Şen, yükseköğrenim müfredatlarına bilim felsefesi, mantık, geometri, bilim tarihi derslerinin koyulmasının önemine işaret etti. Felsefe ve mantık dersleri bakımından ilahiyat fakültelerinin diğer yüksek öğretim kurumlarına nazaran daha şanslı olduğunu ifade eden Şen, ilahiyat fakültelerinde, İslam medeniyetinin bilim tarihine yaptığı katkılara daha çok önem verilmesi gerektiğine vurgu yaptı, bilhassa lisansüstü çalışmalar ile bunların ortaya konması gerektiğinin önemi üzerinde durdu.